•  admin
  •  

Intervista e znj. Vjollca BRAHO, Drejtoreshë e Përgjithme e ISSH-së, tek gazeta “Panorama” e datës 22.06.2014.

Varianti që ka miratuar qeveria, duket se ndryshon totalisht skemen e re të pensioneve. Kush është ndryshimi mes formulës aktuale dhe asaj të resë për llogaritjen e pensioneve pas 1 janarit 2015?

Në draftin e paraqitur për reformën e pensioneve ndryshojnë parametrat e skemës së sigurimeve shoqërore por nuk ndryshon sistemi i sigurimeve shoqërore. Skema përsëri mbetet një skemë kontributive dhe ndryshimet e theksojnë më shumë parimin kontributiv të saj. Edhe formula e re e paraqitur ka në thelb të saj, rritjen e peshës së pjesës së pensionit që lidhet me periudhat e sigurimit dhe sasinë e kontributeve të paguara. Në formulën e re pensioni bazë është zëvendësuar me pension social dhe shtesa mbetet e njëjtë, 1% për çdo vit sigurimi të pagës mesatare mbi të cilat janë paguar kontributet. Gjithashtu, janë hequr dy kufizimet ekzistuese të cilat janë pjesë integrale e formulës ekzistuese. Është hequr kufizimi i pensionit maksimal si dyfishi i pensionit minimal si dhe kufizimi tjetër i 75% të pagës mesatare neto në tre vite të njëpasnjëshme në dhjetë vitet e fundit të punës. Të dy këta kufizime kanë deformuar pensionet, kanë zhvlerësuar formulën në llogaritje dhe kanë dëmtuar parimin kontributiv të skemës.

Skema e vjetër parashikonte llogaritjen e pensionit mbi bazën e pensionit bazë, prej 12.024 lekë në muaj, plus shtesën 1 për qind për çdo vit sigurimi. Skema e re, parashikon llogaritjen mbi bazën e pensionit social, që mendohet të jetë më i ulët se sa pensioni bazë prej 12.024 lekë në muaj. A ndikon kjo në uljen e pensionit për ata që dalin nga janari 2015?

Megjithëse pensioni social parashikohet të jetë më i vogël se pensioni bazë, masa e pensionit për ata që do të dalin pas miratimit të ligjit të ri nuk do të ulet, pasi dy kufizimet e përmendura më sipër i kufizonin masat e pensionit të dala nga llogaritjet sipas formulës. Janë mbajtur parasysh gjatë përgatitjes së draftit dhe janë bërë llogaritjet që pensionet nuk ulen por lidhen më mirë me periudhat e sigurimit dhe pagat mbi të cilat janë paguar kontributet. Në pamje të parë duket sikur ulja e pensionit bazë dhe mbajtja e pandryshuar e shtesës do të japë pension më të vogël por duke mbajtur parasysh kufizimet që janë hequr pensioni nuk ulet. Nëse e ilustrojmë me një shembull. Supozojmë se një i siguruar që ka paguar kontributet gjatë gjithë kohës me pagë minimale dhe me periudhë sigurimi 35 vjet, sipas formulës ekzistuese masa e pensionit do të ishte P = 12024 + 35% x 19026 = 18683lekë. Por duke zbatuar kufizimin e parë që pensioni nuk mund të jetë më i lartë se 75% e pagës mesatare neto të tre viteve atëherë shuma që merr sot qytetari është pension minimal, pasi 75% e pagës minimale neto është sa pensioni minimal. Ndërsa sipas formulës së re nuk ka kufizim dhe pensioni llogaritet vetëm sipas formulës dhe masa e pensionit del dukshëm më e lartë se skema aktuale. E njëjta gjë vlen edhe për personat e siguruar me pagë maksimale, pensioni del më i lartë. Këta shembuj janë teorikë pasi historiku kontributiv është personal dhe gjatë gjithë karrierës kontributet janë paguar me paga të ndryshme.

Në ligjin e ri është parashikuar heqja e kompensimeve për energjinë, bukën, etj. A ndikon kjo në uljen e pensioneve?

Vendosja e kompensimeve të ndryshme si kompensimi i bukës, energjisë, të ardhurave minimale kanë deformuar skemën dhe kanë prishur raportet. Në ligj është përcaktuar që pensioni maksimal është dyfishi i pensionit minimal por nëse do të krahasonim të ardhurat maksimale me të ardhurat minimale ky raport nuk është 2 me 1 por është 1.73 me 1 si rezultat i kompensimeve të larta që jepen për pensionet minimale. Me qëllim unifikimin e llogaritjes së pensioneve, trajtimin uniform të të gjithë pensionistëve si dhe administrimin më të mirë të fondit të sigurimeve shoqërore janë hequr të gjitha kompensimet e mëspërme dhe llogaritja e pensionit bëhet vetëm sipas formulës së propozuar. Por këto kompensime do ti përfitojnë të gjithë pensionistët ekzistues edhe pas hyrjes në fuqi të ligjit të ri.

Skema e re parashikon rritjen e moshës së daljes në pension për gratë, që nga 1 janari 2015 dhe më tej. Nga ana tjetër parashikohet edhe rritja e kohës së punës që duhet të ketë një i punësuar. A është ky një kufizim i ri për të dalë në pension? Kush preket nga rritja e kohës së punës?

Rritja e moshës së daljes në pension për gratë do të bëhet gradualisht me nga dy muaj në vit deri në arritjen e moshës 63 vjeç. Kjo moshë dalje në pension arrihet në vitin 2032 ose për gratë që kanë lindur në vitin 1969. Rritja e moshës me dy muaj në vit është e moderuar dhe përsëri ruhet dalja më herët në pension e grave krahasuar me burrat. Në ligj është parashikuar edhe rritja e periudhës së sigurimit por kjo rritje nuk është kufizim. Nën skemën e re humbet kuptimi i pensionit të plotë apo të pjesshëm pasi formula është dizenjuar e tillë që llogarit pensionin në varësi të viteve të sigurimit dhe pagave nëse I siguruari plotëson 15 vjet sigurim si minimum. Pra, në këtë kontekst nuk ka kufizim vitesh sigurimi për të marrë pension të plotë apo maksimal. Rritja graduale e periudhës së sigurimit është bërë për arsye të harmonizimit të legjislacionit për marrëveshjet ndërkombëtare në fushën e sigurimeve shoqërore si dhe për përfitimin e pensionit të reduktuar.

Në relacionin që shoqëron ligjin thuhet se kush ka pagë mesatare dhe më të lartë, do të përfitojë një pension më të mirë pas 1 janarit 2015. Por nuk flitet për pagat e ulta. Sa do ndikohen pagat e ulta apo minimale nga reforma?

Edhe për pagat nën pagën mesatare pensionet nuk ulen me skemën ekzistuese. Por duhet mbajtur parasysh që historiku kontributiv është individual dhe nuk mund të përgjithësohet. Niveli i pagave për periudhën 35-45 vjeçare të punës është i ndryshueshëm dhe kjo sidomos pas vitit 1994, pasi Shqipëria kaloi nga një ekonomi e planifikuar në ekonominë e tregut. Për këtë arsye për efekt të llogaritjes së pensionit, llogaritet paga mesatare e gjithë jetës dhe jo pagat e tre viteve të fundit të punës.

Mund të na jepni një shembull për një person që ka një pagë minimale, një pagë mesatare prej 50 mijë lekë në muaj dhe një pagë maksimale prej 95 mijë lekë në muaj? Pra një punëtor të thjeshtë, një mësues ose mjek, dhe një drejtues i lartë?

Siç e përmenda më lart historia kontributive është individuale dhe shembujt që ju pyesni janë hipotetikë pasi gjatë gjithë karrierës së punës nuk ka një person i cili ka marrë të njëjtën pagë. Gjithashtu, si rezultat i zhvillimit ekonomik, lëvizjes së çmimeve pagat indeksohen çdo vit. E njëjta gjë ndodh edhe me pagat për efekt të llogaritjes së pensionit. Këto paga indeksohen për çdo vit sipas indekseve të përcaktuara për të sjellë në kohë vlerën e tyre. Një fakt tjetër që duhet mbajtur parasysh është që personat që dalin sot në pension dhe ata që do të dalin në pension pas 15-20 vjetësh, kanë një historik pune i cili përbëhet nga pagat fikse të sistemit të kaluar dhe nga pagat e sistemit aktual të ekonominë së tregut. Pagat e përfituara në sisteme të ndryshme indeksohen sipas indekseve të përcaktuar për të llogaritur pagën mesatare. Kjo do të thotë që pagat mesatare individuale nuk janë identike dhe për këtë arsye nuk mund të ilustrojmë shembullin që ju morrët. Por ajo që mund të them është se nga llogaritjet që ka bërë grupi teknik për reformën e pensioneve, skema e re jep pensione të drejta ç’ka do të thotë që lidh në mënyrë të drejtë masën e pensionit me kontributet e paguara gjatë gjithë jetës ose e shprehur në gjuhën e popullit i jep pensionistit hakun e vet.

Në ligj thuhet që nuk do të ketë më pagë minimale për efekt të sigurimeve, por vetëm pagë minimale. Kjo do të thotë rritje e pagës minimale mbi të cilën mbahen kontributet nga rreth 19000 lekë në muaj në 22 mijë lekë në muaj. Kush preket nga ky vendim?

Sot në Shqipëri ekzistojnë dy paga minimale, një për efekt të llogaritjes së kontributeve dhe një për efekt të punësimit. Paga për efekt të llogaritjes së kontribueteve është më e ulët se paga minimale që merr një i punësuar. Paga minimale për efekt kontributesh është përcaktuese për pagën maksimale dhe pensionin minimal nën skemën aktuale. Në skemën e re është eleminuar pensioni minimal dhe është zëvendësuar me pensionin social dhe nuk ka më kuptim që të jenë dy paga minimale në shkallë vendi. Një arsye tjetër është që pensioni do të jetë rezultat i kontributeve të paguara dhe një pagë e ulët do të sillte një pension të ulët. Ju pyetët se kush do të preket nga ky vendim. Sot paguajnë kontribute mbi pagën minimale për efekt të sigurimeve vetëm të vetëpunësuarit pasi për të punësuarit paga minimale është 22,000 lekë. Pra ky ndryshim ka efekt vetëm për të vetëpunësuarit.
Ju keni rritur përfitmin për ata që punojnë mbi moshën e daljes në pension, nga 0.36 për qind në muaj në 0.5 për qind në muaj. Nga ana tjetër keni rritur moshën e punës, pra kohën që duhet për punë nga 35 vjet në 35 vjet e katër muaj. Çfarë efekti ka kjo dhe kush përfiton?

Ky ndryshim është pozitiv pasi për personat që vendosin për të shtyrë moshën e daljes në pension dhe vazhdojnë të punojnë, shpërblimi për këtë shtyrje moshe është më i lartë nga 4% në vit në 6%. Kjo rritje do të inkurajim i vazhdimit të punësimit dhe kontribuimit. Si vazhdim i punësimit përtej moshës zyrtare do të shpërblehet me një pension më të madh si rezultat i dy faktorëve, i pari shpërblimi prej 0.5% të pensionit për çdo muaj shtyrje si dhe së dyti më shumë vite sigurimi, përqindje më e madhe e pagës për pension.

Një tjetër ndryshim i rëndësishëm është ndryshimi thelbësor i skemës së fshatit. Në relacionin e ligjit theksohet se fermerët mund të dekurajohen dhe të mos pagujnë fare kontribute. Si ndryshon skema dhe çfarë do ndodhë me fermerët për llogaritjen e pensionit të ri?

Skema e re në vetvete nuk krijon ndarje në pension fshati apo pension qyteti. Skema i trajton të gjithë pjesëmarrësit si kontribues dhe llogarit përfitimet në bazë të kontributeve të paguara. Në këtë kontekst edhe të vetëpunësuarit në bujqësi trajtohen njëlloj si të vetëpunësuarit në qytet duke lidhur masën e pensionit me kontributin. Ata të vetëpunësuar në bujqësi që do të kontribuojnë më shumë do të marrin pension më shumë se të vetëpunësuarit që kontribuojnë më pak duke e bërë skemën më të drejtë dhe inkurajuese. Pensionet e fermerëve do të llogariten me të njëjtën formulë si pensionet e tjera dhe kjo është një risi tjetër e skemës së re që e bën llogaritjen e përfitimeve transparente dhe lehtësisht të kuptueshme për të gjithë.

Ligji parashikon ndryshime të moshës së përfitimit të pensionit familjarë. Kush preket dhe çfarë ndryshon për përfituesit e këtij pensioni?

Pensioni familjar edhe nën skemën e re mbetet i pandryshueshëm përsa i përket kategorive përfituese dhe masës së përfitimit të pensionit. I vetmi ndryshim është rritja e moshës së përfitimit të pensionit familjar nga gratë e veja nga 50 vjeç në 55 vjeç. Ky ndryshim është bërë për faktin se nuk mund të mbetet e pandryshuar mosha e grave të veja ndërkohë që mosha e daljes në pension të grave rritet si dhe për faktin tjetër që gratë në këtë moshë janë në moshë aktive për punë. Gjithashtu, vazhdimi i punësimit do të përkthehet në masë pensioni më të madh kur mbushet mosha për pension pleqërie pasi pensioni familjar është 50 për qind e pensionit të bashkëshortit.

  •  admin
  •  

Intervistë e znj. Vjollca Braho, Drejtore e Përgjithshme e ISSH-së, dhënë në gazetën “Panorama” të datës 27 korrik 2014.

– Reforma e pensioneve mori aprovimin e deputetëve në komisionet parlamentare. Cilat ishin nenet qe u ndryshuan në kuvend dhe cilat kategori preken?

Drafti i paraqitur për reformën e pensioneve mori miratimin e ligjvënësve në komisionet parlamentare pas shumë diskutimesh dhe sqarimesh të dhëna nga grupi teknik i punës. Drafti u miratua siç u paraqit me disa saktësime të vogla që nuk prekin thelbin e reformës së propozuar. Debate pati përsa i përket përfitimeve nga barrëlindja për mënyrën e llogaritjes dhe kushtet e reja për të përfituar këtë lloj përfitimi. Në draft ligj është parashikuar që të drejtën për përkujdesje ndaj fëmijës ta kenë edhe bashkëshortët meshkuj si dhe përmirësim i kritereve për përfitim sidomos për nënat e reja.

– Gjatë prezantimit në kuvend u paraqiten edhe koeficientët e rinj të indeksimit të pagës për pension. Pse ndryshuan këto koeficientë?

Gjatë prezantimit që ju bë reformës në komisionet parlamentare u paraqitën edhe koeficientët e rinj të parashikuara në ligj për indeksimin e pagave të realizuara ndër vite për efekt të llogaritjes së pensionit. Këto koeficientë janë ndryshuar me qëllim aktualizimin real të pagave të realizuara më herët dhe për dhënien e një përfitimi real dhe të lidhur me kontributet e paguara. Aktualisht, si rezultat i ndryshimeve të normës së kontributit ( kjo normë në vitet e fundit është ulur me rreth 14 %) dhe disa faktorëve të tjerë, koeficienti i indeksimit nuk paraqet realitetin e pagave duke dhënë si rezultat paga më të ulëta dhe për rrjedhim pensione të ulëta. Në projekt ligj është parashikuar që pagat deri në fund të vitit 2014 për të gjithë pensionet e reja që do të lidhen sipas këtij projektligji do të indeksohen me indeksin e rritjes së pagave si një indeks më afër realitetit. Këta koeficientë janë rreth 40 % më të lartë se aktualët dhe pagat e viteve të mëparshme aktualizohen më drejtë dhe japin një pension më të drejtë.

– Sa ndikojnë këta koeficientë në masën e pensionit për ata që do të dalin në pension pas 1 janarit 2015?

Formula e llogaritjes së pensionit i jep një rëndësi të madhe pjesës së pensionit që llogatitet në bazë të viteve të sigurimit dhe pagave mbi të cilat janë paguar kontributet. Kjo pjesë llogaritet një përqind për çdo vit sigurim të bazës së vlerësueshmë që e thënë thjesht është paga mesatare kontributive e realizuar gjatë gjithë periudhës së sigurimit e aktualizuar. Kontributet e sigurimeve shoqërore janë paguar muaj pas muaji në bazë të pagës për një periudhë që është 35-40 vjet dhe gjatë kësaj periudhe të gjatë pagat kanë evoluar. Indeksimi i tyre sipas këtyre koeficientëve i vlerëson pagat e mëparshme duke i sjellë në vlerën e tanishme të tyre. Përdorimi i këtyre koeficientëve të rinj lidh në mënyrë të drejtë dhe realiste kontributet me përfitimet si dhe përmirëson ndjeshëm pensionin.

– Në draftin e reformës preken ndjeshëm përfitimet e fermerëve. Cfarë ndryshon për këtë kategori pas 1 janarit dhe pse u morën këto masa?

 Në projektligjin e propozuar unifikohet mënyra e llogaritjes së përfitimeve nga skema për të gjithë kategoritë e mbrojtura si të punësuar dhe vetëpunësuar në fshat dhe qytet. Pra, ka vetëm një mënyrë llogaritje duke u bazuar në vitet e sigurimit dhe pagave mbi të cilat janë paguar kontributet e sigurimeve shoqërore. Në këtë kontekst, edhe për të vetëpunësuarit në bujqësi pensioni do të jetë rezultat i periudhave të sigurimit dhe pagave. Me këtë ndryshim janë shmangur devijimet e deritanishme dhe mos trajtimi i barabartë. Sipas skemës ekzistuese një fermer që ka të siguruara pas vitit 94 ose punësim në shtet para 94, në masën 17 vjet e 6 muaj automatikisht merr pension urban ndërsa një që ka 17 vjet e 4 muaj përfiton pension rural kur diferenca është vetëm 1 ose dy muaj. Gjithashtu , ky kusht ka frenuar vazhdimin e kontribuimit për fermerët po të kemi parasysh edhe vjetërsinë në ish KB. Ndryshimi i formulës dhe lidhja e masës së pensionit me kontributet do të stimulojë vazhdimin e kontribuimit dhe për rrjedhojë një pension më të madh.

– Në komisionet e kuvendit pati debate edhe për përfitimet e ushtarakëve apo kategori të tjera të të punësuarve që përfitojnë pensione suplementare. Cfarë ndryshon kjo reformë për këtë kategori? Zëvendësimi i pensionit minimal me pensionin social a e prek përfitimin e këtyre kategorive kryesisht ushtarakëve?

Projektligji që u diskutua në komisionet paralamentare është vetëm për skemën e detyrueshme të sigurimeve shoqërore. Në vjeshtë do të paraqiten edhe ndryshime të ligjeve të tjera që trajtojnë përfitimet suplementare kryesisht në optikën e ndryshimeve të ligjit bazë të sigurimit të detyrueshëm. Përsa ju përket ushtarakëve i vetmi ndryshim është kufiri i pensionit minimal për ish ushtarakët e punësuar i cili do të saktësohet dhe do të sillet në linjë me ndryshimin e bërë por që është një ndryshim shumë i vogël dhe nuk do të ketë efekt në masën e përfitimeve.

– Në draftin e reformës është hequr kompensimi i të ardhurave për pensionistët. Kjo do të thotë që pensionistët nuk do të kenë më shtesë për çmimin e dritave, bukës etj.

Së pari të gjithë pensionistët aktualë dhe ata që do të dalin në pension deri në fund të vitit ose e drejta u lind deri në fund të këtij viti, do të vazhdojnë të marrin përfitimet si deri më sot duke përfshirë edhe kompensimet e parashikuara me vendime të KM. Të gjithë pensionistët e rinj që e drejta për pension ju lind nga data 1 janar 2015 nuk do të kenë kompensime të ndryshme pasi të gjitha këto janë të përfshirë në formulë. Kjo është bërë me qëllim thjeshtëzimin e llogaritjes dhe administrimin më të mirë të përfitimeve. Heqja e këtyre kompensimeve nuk ndikon në ulje të përfitimeve pasi janë parashikuar në formulë por shkëput pensionet e përfituara nga kontributet e paguara nga elementë të mbrojtjes shoqërore që nuk janë të natyrës kontributive por të shërbimeve sociale.

– Në draft pas ndryshimeve në komisione, është theksuar se të ardhurat e pensionisteve do të kompensohen në mënyrë të plotë. Kjo është shtesa e përvitshme e pensionit apo një lloj kompensimi tjetër? Sa do të jetë kjo shtesë dhe kush janë kategoritë përfituese?

Siç e shpjegova më sipër, kjo klauzolë e përcaktuar në pikën 1 të nenit 88, bën fjalë për garantimin e të drejtave të fituara për pensionistët aktualë. E thënë më thjesht të gjithë pensionistët aktualë do të vazhdojnë ti përfitojnë të gjitha llojet e përfitimeve dhe kompensimeve në të njëjtën masë edhe pas hyrjes në fuqi të ligjit të ri. Pensionet e reja pas datës 1 janar nuk do të përfitojnë kompensime sepse këto janë të përfshira në llogaritje sipas formulës dhe do të jenë object indeksimi të përvitshë. Indeksimi është një detyrim ligjor dhe dotë realizohet sipas indeksit të çmimit të shportës së mallrave të caktuara për pensionistët. Për të sqaruar opinionin publik, aktualisht personat që përfitojnë pension minimal përfitojnë në formën e kompensimeve rreth 2150 lekë dhe shuma e të ardhurave që marrin është pension plus kompensime (12024+2150=14174 lekë). Pensionistët e rinj që do tju lindë e drejta pas një janarit do të marrin të njëjtën shumë por si masë pensioni dhe jo pension plus kompensime. Nga pikpamja e qytetarit do të marrin të njëjtën shumë pavarësisht emërtimit pension apo kompensime.

– Në draft është parashikuar që paga minimale për efekt kontributesh të jetë e barabartë me pagën minimale, pra nga 19 mijë në 22 mijë lekë. Kush janë kategoritë që do të preken nga ky ndryshim?

Po është e vërtetë që pas datës 1 janar nuk do të ketë dy lloj pagash minimale në shkallë vendi por vetëm një, paga minimale për efekt punësimi. Ky ndryshim është propozuar për të shmangur keqkuptimet dhe keq përdorimet si dhe për të harmonizuar pensionet sipas formulës së re. Trajtimi i barabartë i të gjithë kategorive të të siguruarve detyrimisht duhet të bëhet si në masën e kontributit të paguar ashtu edhe në masën e përfitimit. Nëse do të vazhdohej të mbaheshin dy lloj pagash atëherë personat që paguajnë mbi pagën 19 mijë lekë do të përfitonin pension më të ulët se personat që paguajnë mbi pagën minimale prej 22 mijë lekë. Paga minimale për efekt kontributesh është një pagë teorike dhe është përdorur për të llogaritur kontributet e të vetëpunësuarve dhe nga ky ndryshim do të preket kjo kategori të siguruarish.

– Ligji i ri parashikon rritjen e moshës për gratë dhe për burrat. Përse bëhet kjo rritje dhe cilat kategori preken?

Në ligj parashikohet një rritje graduale e moshës së daljes në pension për gratë nga 60 vjeç në 63 vjeç. Rritja do të jetë 2 muaj në vit dhe në moshën e përcaktuar 63 vjeç do të dalin gratë që kanë lindur në vitin 1969 ose që mbushin moshën në vitin 2032. Kjo rritje është e moderuar dhe me një zgjatje prej 18 vjetësh. Pas vitit 2032 do të ketë indeksim të rritjes së moshës së daljes në pension për të dyja kategoritë deri në kufirin 67 vjeç, kufi që do të arrihet në vitin 2056. Arsyet pse bëhet kjo rritje moshe për gratë janë rritja e jetëgjatësisë, rritja e kohës së gëzimit të pensionit si dhe fakti që mesatarisht gratë jetojnë 5 vjet më shumë se burrat.

– Heqja e pensionit të parakohshëm dhe vendosja e formulës që pas 15 vjetësh merr pension për aq vite sa ke punuar, kë kategori prek? Pra në rast se një person me pagë mesatare 50 mijë lekë, del para se të plotësojë 35 vite pune, sa para merr me ligjin aktual dhe sa do të marrë pas 1 janarit?

E drejta për të dalë në pension të reduktuar është ruajtur edhe në projektligjin e ri me të njëjtat kushte siç edhe është në ligjin ekzistues. Çdo qytetar ka të drejtë të dalë në pension të reduktuar deri në tre vjet para moshës ligjore duke ju nënshtruar reduktimit të masës së pensionit me të njëjta norma si në ligjin ekzistues. Ajo që është hequr si koncept në draft është pensioni i pjesshëm. Në ligjin ekzistues është koncepti pension i plotë dhe pension i pjesshëm, ndërsa në ligjin e ri është vetëm koncepti pension pleqërie që llogaritet sipas formulës dhe në varësi të viteve të sigurimit. Kushti i vetëm që është (i ruajtur nga ligji ekzistues) është periudha minimale e sigurimit prej 15 vjetësh. Me këtë ndryshim pensionet e personave që kanë më pak se periudha prej 35 vjetësh nuk pësojnë ulje por përkundrazi janë më të larta duke rregulluar një padrejtësi për pensionet e pjesshme sipas ligjit ekzistues për shkak të mënyrës së llogaritjes.

– Një debat tjetër ishte edhe ai i pagesës së nënave shtatëzëna dhe rasteve kur të punësuarit janë me raport. Cfarë ndryshimesh parashikon ligji I ri?

Përsa i përket përfitimeve të barrëlindjes, ligji i ri ka shtuar të drejtat dhe kategoritë që përfitojnë. Siç e shpreha më lart është sanksionuar e drejta e baballarëve për përfitimin e kujdesit ndaj fëmijës, është rritur periudha e pas lindjes për gratë nga 42 ditë në 63 ditë për një kujdes më të madh ndaj shëndetit të nënës, është lehtësuar kushti për përfitimin e barrëlindjes së dytë, është ndryshuar periudha e marrjes në konsideratë të pagës nga paga e vitit të fundit kalendarik në pagën e 12 muajve të fundit para lindjes së të drejtës. Ndryshim tjetër është që llogaritja e pagesës së barrëlindjes dhe raporteve mjekësore do të bëhet mbi bazën e pagës neto dhe jo bruto. Ky ndryshim është bërë pasi masa e përfitimit është 80 për qind dhe me ndryshimet e sistemit të taksimit të ta ardhurave konstatohet që një person me raport mjekësor ose në 6 muajt e para të përfitimit të barrëlindjes merr para më shumë se kur punon ose e thënë ndryshe paga neto që një i punësuar çon në shtëpi është më e vogël se përfitimi që merr kolegu i tij pa punuar duke qënë i sëmurë. Pra, ky ndryshim vendos “drejtësi” në këtë lloj përfitimi dhe stimulon kthimin në punë dhe ul abuzivizmin.

– Dhe një pyetje të fundit. Reforma e pensioneve ishte nje domosdoshmëri për shkak se sistemi aktual po kalonte në kolaps, pasi shpenzonte shumë më tepër se sa kishte mundësi, me një deficit rreth 400 milionë USD në vit. Ju thoni që reforma do të sjellë në balancë sistemin dhe njëkohësisht do të rrisë përfitimet e atyre që dalin pas datës 1 janar 2015. Si do të ndodhë ky korrektim?

Është e vërtetë që sistemi është në një deficit të madh dhe parashikimet tregojnë se nëse nuk ndërhyhet atëherë ky deficit do të vazhdojë të rritet duke rrezikuar seriozisht sistemin. Por nuk është kjo arsyeja e vetme për reformim. Duke patur kufizimet e ditura nga të gjithë, sistemi nuk inkurajonte pjesëmarrjen në skemë, deklarimin real të pagës, dekurajim të pagesës së kontributeve reale dhe kthim të skemës nga skemë kontributive në skemë asistenciale. Efektet e reformës së pensioneve nuk janë afatshkurtra por afatgjatë dhe qëndrueshmëria financiare nuk do të ndodhë që vitet e para por në periudhën afatgjatë. Megjithatë unë jam e bindur që përmirësimet e skemës jo vetëm do të ndihen që në vitet e para duke frenuar thellimin e deficitit, por gjithashtu do të inkurajojnë pjesëmarrjen dhe kontribuimin real. Rritja e qëndrueshmërisë do të realizohet nëpërmjet rritjes së kontribuesve, pagimit te kontributeve mbi paga reale, vazhdimit të punësimit dhe kontribuimit për një pension më të madh si dhe fomalizimit të ekonomisë dhe tregut të punës.

  •  admin
  •  

Intervistë e z. Astrit Hado, Nëndrejtor i Përgjithshëm i ISSH-së, botuar në gazetën “Shekulli”, më 09.08.2014

Zv/Drejtori i Përgjithshëm i ISSH-së Hodo: Nuk do të ketë diferencë pensionesh. Minatorët me 30 vite punë do dalin në pension 55 vjeç. Të drejtat e fituara nga pensionistët aktualë nuk do të preken. Si do jenë kontributet dhe përfitimet 

Ndryshimet e reja ligjore në fushën e pensioneve pritet të sjellin më shumë avantazhe dhe përfitime shumë më të mëdha se sa përfitimet që pensionistët marrin sot. Zëvendësdrejtori i Përgjithshëm i Institutit të Sigurimeve Shoqërore, Z. Astrit Hodo, zbërthen për “Shekullin”, avantazhet dhe përfitimet sipas kategorive, ndërsa jep sqarime të detajuara në lidhje me ndryshimet e reja. Sipas tij, mosha e pensionit për meshkujt mbetet e pandryshuar deri në vitin 2032, dhe se do të jetë 65 vjeç, dhe pas këtij viti do të indeksohet me nga një muaj për vit deri në arritjen e kufirit 67 vjet. Për gratë, mosha do të rritet në mënyrë graduale me nga dy muaj për çdo vit duke arritur në vitin 2032 në 63 vjet. Më tej Hodo thotë se si do jetë procesi i daljes në pension për të lindurit nga pas vitit 1991, të cilët sapo kanë hyrë në tregun e punës, ose janë studentë.

Z. Hodo, Parlamenti ka miratuar së fundmi reformën e pensioneve. Çfarë do të thotë kjo reformë? 

Kjo do të thotë që masa e pensionit do të varet nga periudha e sigurimit dhe paga mbi të cilën janë derdhur kontributet e sigurimeve shoqërore. Risi tjetër është thjeshtimi i mënyrës së llogaritjes së përfitimeve duke e bërë atë transparente dhe të kuptueshme për publikun dhe të lehtë për administrim nga ana e sigurimeve shoqërore. Heqja e tavanit të pensionit maksimal, heqja e kompensimeve dhe integrimi i tyre në masën e pensionit, unifikimi i pagave minimale në një pagë të vetme, unifikimi i llogaritjes së pensioneve pavarësisht llojit të punës (Kooperativë bujqësore apo ndërmarrje shtetërorë dhe private) janë disa nga ndryshimet dhe risitë e kësaj reforme. Nëpërmjet këtyre ndryshimeve bëhet e mundur rritja e pjesëmarrjes në skemë, rritja e qëndrueshmërisë financiare të skemës, rritja e transparencës, dhe formalizim të tregut të punës për aq sa sistemi i sigurimeve shoqërore mund të ndikojë.

Reforma e sapo miratuar do të sjellë rritje apo ulje të pensionit? 

Reforma ka si objektiv të saj që masa e pensionit të jetë e lidhur në raport të drejtë me kontributet e paguara dhe nuk mund të flitet për ulje të pensioneve. Masa e pensionit është individuale dhe varet nga historiku kontributiv individual. Për personat që kanë kontribuar në skemë dhe këto kontribute janë kryer mbi bazën e pagave reale, sigurisht që do të përfitojnë një pension më të mirë sipas ligjit të ri. Po kështu edhe personat që dalin në 5-10 vjetët e ardhshëm kanë një vjetërsi pune nën regjimin e kaluar dhe periudhë sigurimi pas viteve 90. Të gjitha pagat e realizuara në këto vite sipas reformës do të riindeksohen, duke marrë për bazë ecurinë e rritjes së pagave dhe ky indeks është rreth 40 për qind më i lartë se ai që përdoret aktualisht. Kjo rritje natyrisht që do të ndikojë në masën e pensionit dhe ky ndikim është pozitiv, pra me rritje të masës së pensionit. Nëse marrim si shembull një mësues sipas reformës së re do të përfitojë një pension më të lartë, krahasuar me ligjin ekzistues. Por e theksoj edhe njëherë që masa e pensionit varet nga historiku kontributiv individual që nuk mund të përgjithësohet për të gjithë qytetarët.

Çfarë do të ndodhë me moshën e pensionit? 

Mosha e pensionit për meshkujt mbetet e pandryshuar deri në vitin 2032, pra 65 vjeç, dhe pas këtij viti do të indeksohet me nga një muaj për vit deri në arritjen e kufirit 67 vjet. Kjo moshë do të arrihet në vitin 2056 ose për të lindurit e vitit 1991 që sa kanë hyrë në tregun e punës ose janë akoma në shkollim. Për sa i përket grave, mosha do të rritet në mënyrë graduale me nga dy muaj për çdo vit duke arritur në vitin 2032 në 63 vjet. Pas këtij viti do të indeksohet deri në unifikimin e moshës me meshkujt. Arsyet pse bëhet kjo rritje moshe për gratë janë rritja e jetëgjatësisë, rritja e kohës së gëzimit të pensionit si dhe fakti që mesatarisht gratë jetojnë 5 vjet më shumë se burrat.

Kush do të jenë përfituesit direkt dhe indirekt te reformës? 

Praktikisht reforma e pensioneve ndikon tek të gjithë qytetarët që nuk kanë dalë në pension. Ky ndikim është si në pagesën e kontributeve ashtu edhe në llogaritjen e pensioneve. Në pagesën e kontributeve kjo reformë ndikon tek të gjithë kontribuuesit pasi lidhja e masës së pensionit me kontributet jep qartë mesazhin e deklarimit të pagës reale dhe shmangien e punës së zezë. Ndikimin më të drejtpërdrejtë, kjo reformë e ka tek brezi i ri që duhet të mendojë që tani dhe të kontribuojnë me qëllim përfitimin e një pensioni të qenësishëm në moshën e pleqërisë ose të rasteve të paaftësisë që mund të ndeshin gjatë jetës. Ndërsa për sa i përket qytetarëve që gëzojnë statusin e pensionistit kjo reformë nuk ka ndikim pasi të gjithë të drejtat e fituar nuk preken. Këto pensione të caktuara dhe që paguhen janë objekt vetëm i indeksimit të përvitshëm.

A do të ketë profesione më të favorizuara se të tjerat? 

Nuk ka diferencime në lidhje me profesionet por ruhen të njëjtat kritere si deri më tani. Përjashtim bëjnë punëtorët e nëntokës për të cilët me ligj të veçantë që pritet të miratohet në vjeshtë, parashikohet dalja në pension në moshën 55 vjeç me 30 vjet vjetërsi në punë nga të cilat 12.5 vjet punë nëntokë. Gjithashtu, në ligj është parashikuar ngritja e skemave profesionale për profesione që duan të përfitojnë pensione shtesë ose dalje para kohe në pension.

A do të ketë ndryshime të ligjeve të tjera që lidhen me përfitimet suplementare? 

Ligji që sapo u miratua është për skemën e detyrueshme të sigurimeve shoqërore dhe nuk ka të bëjë me ligjet e veçanta që trajtojnë përfitimet suplementare apo trajtimet e veçanta. Në sesionin e ardhshëm parlamentar do të diskutohen ndryshimet e mundshme të këtyre ligjeve të veçanta me fokusin për t’i unifikuar me filozofinë e ligjit bazë dhe lidhjen e drejtë përfitim kontribut suplementar.

Në ligjin e miratuar tashmë, preken ndjeshëm përfitimet e fermerëve. Çfarë ndryshon për këtë kategori pas 1 janarit dhe pse u morën këto masa? 

Në projektligjin e propozuar unifikohet mënyra e llogaritjes së përfitimeve nga skema për të gjithë kategoritë e mbrojtura si të punësuar, vetëpunësuar, të punësuar dhe vetëpunësuar në fshat dhe qytet. Pra, ka vetëm një mënyrë llogaritje duke u bazuar në vitet e sigurimit dhe pagave mbi të cilat janë paguar kontributet e sigurimeve shoqërore. Në këtë kontekst, edhe për të vetëpunësuarit në bujqësi pensioni do të jetë rezultat i periudhave të sigurimit dhe pagave. Me këtë ndryshim janë shmangur devijimet e deritanishme dhe mos trajtimi i barabartë. Sipas skemës ekzistuese një fermer që ka të siguruara pas vitit 94 ose punësim në shtet para 94, në masën 17 vjet e 6 muaj automatikisht merr pension urban ndërsa një që ka 17 vjet e 4 muaj, përfiton pension rural kur diferenca është vetëm 1 ose dy muaj. Gjithashtu , ky kusht ka frenuar vazhdimin e kontribuimit për fermerët po të kemi parasysh edhe vjetërsinë në ish- kooperativat bujqësore. Ndryshimi i formulës dhe lidhja e masës së pensionit me kontributet do të stimulojë vazhdimin e kontribuimit dhe për rrjedhojë një pension më të madh.

A do të ketë rritje të kontributeve dhe nëse po sa do të jetë kjo rritje? A ndikon rritja e pagës minimale kontributive duke e barazuar me pagën minimale për efekt punësimi? 

Rritje të normës kontributive nuk do të ketë, pra kjo normë do të vazhdojë të jetë 24.5 për qind e pagës bruto deri në kufirin e pagës maksimale aktuale. Norma e kontributeve është optimale dhe në të njëjtën vlerë sa edhe vendet e tjera të rajonit dhe më gjerë. Një rritje e normës kontributive do të sillte rritje të kostos dhe do të dekurajonte ardhjen e investimeve të huaja dhe ulje të konkurueshmërisë së ekonomisë në tregun botëror. Përsa i përket rritjes së pagës minimale kontributive, ky unifikim do të eliminojë paradoksin e pasjes së dy pagave minimale, një për efekt llogaritje dhe një për efekt pagese të punësimit. Gjithashtu, paga minimale kontributive ka qenë e lidhur me pensionin minimal, i cili sipas ligjit të ri ka humbur kuptimin dhe nuk ekziston më si koncept. Rritja është e moderuar dhe nga ky ndryshim preken vetëm të vetëpunësuari. Megjithatë kjo rritje do të japë efektin e vet pozitiv në masën e pensionit për këtë kategori duke ofruar të njëjtin pension me të punësuarit që paguhen me pagë minimale. Në reformë është parashikuar edhe rritje e masës së kontributit për të vetëpunësuarit në bujqësi i cili në një hark kohor prej 4 vjetësh do të barazohet me të vetëpunësuarit në zonën urbane duke sjellë unifikim dhe trajtim të barabartë për të gjithë të vetëpunësuarit si në pagimin e kontributeve ashtu edhe në masën e pensionit.

A është e përgatitur ISSH-ja për implementimin e kësaj reforme? 

ISSH është një institucion i specializuar dhe me një eksperiencë të madhe në administrimin e sigurimeve shoqërore. Për implementimin e kësaj reforme është duke u punuar për harmonizimin e legjislacionit si VKM, Rregullore dhe Udhëzime me qëllim zbatimin në kohë të reformës. Në vjeshtë do të dërgohen për miratim të gjitha aktet nënligjore për zbatimin e ligjit dhe në datën 1 janar 2015 i gjithë stafi i ISSH do të jetë i trajnuar për zbatimin e saj dhe garantoj qytetarët që nuk do të ketë asnjë ditë vonesë në marrjen e pensionit si rezultat i kësaj reforme.

Të lindurit e pas vitit 1991 

Me këtë ndryshim janë shmangur devijimet e deritanishme dhe mos trajtimi i barabartë. Sipas skemës ekzistuese një fermer që ka të siguruara pas vitit 94 ose punësim në shtet para 94, në masën 17 vjet e 6 muaj automatikisht merr pension urban ndërsa një që ka 17 vjet e 4 muaj, përfiton pension rural kur diferenca është vetëm 1 ose dy muaj. Gjithashtu, ky kusht ka frenuar vazhdimin e kontribuimit për fermerët po të kemi parasysh edhe vjetërsinë në ish- kooperativat bujqësore. Ndryshimi i formulës dhe lidhja e masës së pensionit me kontributet do të stimulojë vazhdimin e kontribuimit dhe për rrjedhojë një pension më të madh.

  •  admin
  •  

Kuvendi i Shqipërisë ka miratuar më 31 korrik 2014, me 88 vota pro, Reformën e pensioneve. Kjo Reformë e bën sistemin më të drejtë, duke lidhur kontributet e paguara me përfitimet për çdo qytetar. Për herë të parë, gjatë këtyre viteve është vendosur ndryshimi i skemës së së pensioneve me efekt deri në vitin 2080.

“Për disa ndryshime dhe shtesa në Ligjin nr. 7703, datë 11.05.1993 “Për sigurimet shoqërore në Republikën e Shqipërisë”, të ndryshuar”.

Shkarko të plotë në PDF

  •  admin
  •  

Nëndrejtori i Institutit të Sigurimeve Shoqërore, z. Ali Emini, sqaron në gazetën “Shekulli” të datës 29 shtator 2014, projektligjin e ri. Përfituesit e pensionit, kushtet si dhe rimbursimet. Ligji pritet të diskutohet së shpejti në Parlament. ISSH ka gati draftin

-Parlamenti pritet të marrë në shqyrtim projektligjin për pensionin e minatorëve të përgatitur nga Instituti i Sigurimeve Shoqërore (ISSH). Disa çështje të rëndësishme të projektligjit janë sqaruar për gazetën “Shekulli” nga nëndrejtori i ISSH, Ali Emini. Sipas këtij projektligji, minatorët e nëntokës pritet të përfitojnë pension të parakohshëm në rast se kanë 12 vjet e gjysmë punë në nëntokë. Shpenzimet për këtë pension, sipas projektligjit pritet të mbulohen nga buxheti i shtetit dhe punëdhënësit e tyre. 

Pse u pa e nevojshme ndryshimi i ligjit për minatorët e nëntokës? 

Qeveria, kohët e fundit ka paraqitur në Kuvend për shqyrtim, një projektligj që lidhet me shqetësimet e punonjësve që kanë punuar në minierat në nëntokë. Punonjësit që kanë punuar në miniera në nëntokë deri në vitin 1993, me ligjin e vjetër dilnin në pension në kushtet e kategorisë së parë të punëve. Pra ishte e mjaftueshme që një minator të ishte në pension në moshën 50 vjeçare, të kishte bërë 20 vjet punë dhe të paktën 10 vjet t’i kishte në punë në minierë nën tokë. Me ndryshimet ligjore që u bënë në vitin 1993, si për të gjithë shqiptarët edhe mosha e minatorëve, u rrit gradualisht dhe me një ligj të vitit 2009, ajo qëndroi në këto kushte dhe në këto nivele. Sipas ligjit të 2009, çdo njeri që kishte punuar në miniera në nëntokë dhe që kishte jo më pak se 15 vjet punë në këto kategori pune, pra duke punuar si minator apo në profesione të tjera në nëntokë, dilte në pension në moshën 60 vjeç, por me kusht që të kishte gjithsej 30 vite punë. Natyrisht, që tashmë në vitin 2014 ka disa persona që kanë plotësuar këto kushte dhe që kanë bërë edhe kërkesë për të dalë në pension. Mirëpo ndërkohë në kuadrin e reformës së pensioneve, qeveria, përveç studimit që i bëri skemës së pensionit në përgjithësi, pa të arsyeshme që të ndalet dhe të shqyrtojë problemet e pensioneve dhe moshës së minatorëve. Kemi të bëjmë me një kategori njerëzish, që në fakt punojnë nëntokë. Është një profesion shumë i vështirë, është një profesion që kryhet në disa miniera, ku edhe kujdesi nga investitorët nuk ka qenë në nivelin e duhur, megjithëse jemi në vitin 2014, praktikisht ne po shohim që në miniera, teknologjia që përdoret, është ajo e viteve 1985. Ka shumë nga këta punonjës dhe sidomos ata që kanë punuar në minierat e bakrit që janë të sëmurë nga sëmundje profesionale që kanë nevojë edhe për rehabilitim. Ndërkohë që mbi 3600 persona marrin një trajtim të veçantë financiar por që për shumë njerëz, për mbi 70 për qind e tyre është në nivelin minimal të pensionit. Të gjithë këto kushte, për këta persona që kanë punuar në miniera nëntokë, që vazhdojnë të punojnë në këtë industri, që vijon të punojë në kushte të rënda dhe të veçanta pune, qeveria arsyetoi që mosha e daljes në pension, si për të gjithë shqiptarët 60 dhe 65 vjeç është shumë e gjatë. ndërkohë që edhe jetëgjatësia mesatare e kësaj kategorie, për shkak të vështirësive të punës është edhe më e ulët. Në projektligjin që është paraqitur për shqyrtim, është parashikuar që mosha e daljes në pension, për të gjithë ata persona që kanë punuar në miniera nëntokë të jetë 55 vjeç. Ndërkohë ata duhet të plotësojnë dy kushte të vjetërsisë në punë. E para, të kenë një periudhë të përgjithshme sigurimi në punë për 30 vjet, të cilën mund ta kenë kryer në punë në minierë nëntoke, ose në sipërfaqe, apo edhe në profesione të tjera. Po ndërkohë, detyrimisht ata do të kenë jo më pak se 12.5 vjet si punonjës të nëntokës. Kur flasim për punonjës të nëntokës, kam parasysh që mund të ketë qenë edhe një inxhinier, apo edhe punëtor, vagonist, por që mjafton të ketë punuar në nëntokë.

Çfarë përjashtimesh ka në ligj? 

Po ligji ka edhe një përjashtim. Ai është bërë për ata punonjës që realisht kanë punuar në miniera në nëntokë, janë kategori mjaft e madhe punonjësish dhe që marrin trajtime të veçanta financiare, për shkak se kanë punuar në nëntokë dhe nuk arrijnë aktualisht që të bëjnë 12 vjet e gjysmë në nëntokë, megjithëse vjetërsinë e përgjithshme të punës e kanë mbi 30 vjet. Ka patur raste dhe vetëm për këta persona që tashmë janë në listat e sigurimeve shoqërore dhe marrin trajtimet e veçanta, mosha e pensionit është parashikuar që të jetë 55 vjeç. Vjetërsia e përgjithshme në punë edhe nga persona të tjerë është mbi 30 vjet, por vjetërsia e punës në nëntokë të jetë 11 vjet e 6 muaj. Jo 12 vjet e 6 muaj, siç janë për gjithë të tjerët. Më lejoni të them që vjetërsia e punës në nëntokë 12 vjet e 6 muaj, nuk është plotësuar deri sa të hyjë ligji në fuqi, ajo mund të plotësohet edhe më vonë. Me vendime të veçanta të Këshillit të Ministrave, pas miratimit të ligjit, do të përcaktohet qartë se si do të evidentohet vjetërsia dhe lloji i punës që kryen. Ndërkohë që, për të gjithë ata që do të vazhdojnë të punojnë, punëdhënësit e tyre do të vazhdojnë për japin një kontribut shtesë. Sepse për të gjithë këta persona që do të punojnë dhe marrin pension përpara të tjerëve duhet të ketë një fond të veçantë që do të financojë pensionet e tyre.

A do të ketë pasoja në buxhet nga dalja në pension përpara kohe? 

Është parashikuar që fondi i sigurimeve shoqërore do të ketë pasoja nga dalja në pension përpara kohe të minatorëve, sepse buxheti i shtetit do të ndërhyjë dhe do të mbulojë të gjitha kostot e pensioneve nga mosha 55 vjeç dhe deri në moshën që miratohet dhe që realisht është mosha 60 vjeç.

Si do të përllogaritet pensioni i minatorëve të nëntokës? 

Parashikohet që nga ky projekt ligj të përfitojë dhe të kenë përfitim të menjëhershëm rreth 3600 minatorë, të cilët, nëse deri sot marrin një pension mesatar që është afërsisht 9 500 deri në 10 mijë lekë të reja, do të kenë në të ardhmen një pension që do të jetë jo më i vogël se pensioni minimal që është aktualisht dhe afërsisht sa është pensioni mesatar që merr pensioni i pleqërisë. Duke ju shtuar atyre edhe kompensimet që ju jepen për çmimin e bukës dhe çmimin e energjisë elektrike, një minator që plotëson kushtet e ligjit të ri nuk mund të marrë më pak se 14 300 lekë të reja në muaj, por mund të marrë edhe një pension që është më i lartë, por që nuk është më shumë se 25 mijë lekë të reja në muaj. Projektligji do të ketë edhe dispozita shoqëruese të tjera, menjëherë Instituti i Sigurimeve Shoqërore do të fillojë përllogaritjet e pensioneve.

Si do të shpërndahen pensionet që do të dalin nga ndryshimi i ligjit? 

Pensionet do të jepen me kërkesë të personave që janë të interesuar, me kërkesë të atyre që mendojnë se plotësojnë kushtet. Prandaj me daljen e ligjit dhe dispozitave të tjera, të gjithë ata persona që kanë punuar në miniera nëntokë dhe plotësojnë kushtet, duhet të bëjnë kërkesë pranë agjencive të sigurimeve shoqërore. Ndërkohë Instituti i Sigurimeve Shoqërore, nëpërmjet bazës së të dhënave që ka, për pension për trajtime të veçanta, në bazë të të dhënave për sigurimin e kontributeve mund të marrë përfitimin. Këta janë një masë e madhe njerëzish që do të përballojnë këtë volum punë që është shumë i ngjeshur.

Sa parashikohet të jetë numri i përfituesve? 

Përfituesit e ligjit, që dalin në pension në vitin 2015 janë 3600 persona. Pastaj në vazhdim vijnë në rritje vit pas viti. Të gjithë ata që plotësojnë kushtet, gradualisht do të dalin në pension kur të plotësojnë moshën 55 vjeç dhe vjetërsinë e përgjithshme të punës 30 vjet dhe nën tokë 12 vjet e gjysmë. Kjo do të jetë një skemë që do të qëndrojë në vazhdimësi dhe do të quhet skema e minatorëve, e cila natyrisht, për atë pjesë të periudhës që do të dalin në pension para kohe, do të financohen nga buxheti i shtetit dhe nga kontributet që do të paguajnë punëdhënësit e minatorëve. Kjo skemë është vetëm për ata punonjës që kanë punuar në miniera nën tokë. Ka shumë profesione të tjera që janë të vështira por nuk kanë kushtet e vështirësisë së punës në nëntokë apo të asaj pune që shpesh herë ka mjaft sëmundje profesionale të cilat sjellin pasoja edhe në jetëgjatësinë e kësaj shtrese.

Kur do të hyjë në fuqi ky ligj? 

Në fillim do të kalojë në Kuvend, të miratohet dhe më pas, sipas rregullave do të botohet në Fletoren Zyrtare. Hyn në fuqi 15 ditë pasi të jetë publikuar në këtë fletore.

Numri i minatorëve që marrin pension 

Industria e minierave ka pasur një numër të caktuar punëtorësh. Fillimisht kanë dalë në pension në moshën 45 vjeç deri në vitin 1993. Pastaj ka pasur një skemë tjetër të dytë të pensioneve të parakohshme për punonjësit e nëntokës në vitin 1995, kur dolën rreth 18 mijë punonjës në pension. Ka pasur një skemë tjetër të trajtimit të veçantë të nëntokës kur dolën në pension 4300 punonjës të nëntokës. Tani kemi skemën përfundimtare e cila do të japë pension në moshën 55 vjeç të gjithë ish- punonjësve të nëntokës që kanë plotësuar kushtet e cilësuara më sipër, por që edhe do të vazhdojë si një skemë e mirëfilltë e pensioneve në të ardhmen. Pensioni i tyre do të llogaritet njësoj siç llogaritet pensioni i pleqërisë. Do të kenë formulat dhe të gjitha shtesat dhe kompensimet që marrin edhe pensionet e pleqërisë. Thjesht për këta persona mosha e daljes në pension nuk është 60 vjeç, por është 55 vjeç. Nënvizoj që faktikisht, mosha e daljes në pension është 60 vjeç. Nga analizimi që kemi bërë në bazën tonë të të dhënave na rezulton që për këtë vit, kanë plotësuar moshën për pension 60 vjeç dhe vjetërsinë e punës në nëntokë 4 minatorë, të cilët ende nuk kanë dalë në pension.

  •  admin
  •  

Artikull i botuar në faqen e internetit www. respublica.al, datë 30 shtator 2014 dhe në gazetën “Tirana Observer”, më datë 01 tetor 2014, faqe 7.

Reforma e pensioneve ka nisur. Në Kuvend drafti i paraqitur nga ISSH dhe ministria e linjës u kthye në ligj me 88 vota pro. E pyetur mbi risitë e skemës së re, Vjollca Braho, Drejtoreshë e Përgjithshme e ISSH-së, thotë se kjo reformë e bën sistemin më të drejtë, duke lidhur kontributet e paguara me përfitimet për çdo individ.

– Keni ardhur në krye të ISSH-së pas një karriere të gjatë në administratë. Si e ndjeni veten në raport me punën dhe stafin?

Vjollca Braho: – Mendoj se një eksperiencë e madhe në administratë të ndihmon të jesh më e qartë dhe efektive kur merr përsipër postin e një menaxhereje të lartë në një institucion publik. Karriera besoj më ka bërë më të matur. Të paktën mua. Më ka bërë të respektoj kolegët me të cilët bashkëpunoj, të krijoj frymën e grupit dhe të marr mendimet më të mira para vendimmarrjeve të nevojshme. Sepse besoj që një drejtues nuk mund t’i arrijë i vetëm objektivat, pa pasur një staf të mirë dhe bashkëpunues.

– Jeni në krye të një drejtorie shumë të rëndësishme. Me çfarë vështirësish jeni përballur duke qenë në pozita femërore?

Vjollca Braho: – Unë erdha në një institucion, i cili përpara meje ishte drejtuar nga një femër. Nuk kam ndjerë asnjë vështirësi dhe besoj se edhe kolegët e mi nuk kanë pasur kurrfarë pengesë në marrëdhëniet me mua. Madje sot, raporti meshkuj-femra në postet drejtuese në institucionin që drejtoj është i barabartë, falë dhe promovimit për drejtuese që unë kam bërë në këto vite. Por ky nuk ka qenë një synim për barazim gjinor, por një përpjekje për të vlerësuar këdo që punon.

– Reforma e pensioneve ka nisur. Cilat janë arsyet që ju çuan në këtë vendim?

Vjollca Braho: – Duke parë vështirësitë që haste skema ekzistuese e pensioneve dhe deficitin e lartë që akumulonte çdo vit, ishte bërë i domosdoshëm reformimi. Në thelb, reforma ka si qëllim thellimin e parimit kontributiv, lidhjen më të drejtë të përfitimeve me kontributet e paguara, garantimin e të drejtave të fituara dhe të atyre që do të lindin nëpërmjet përmirësimit të balancës financiare dhe uljes së deficitit.

– Ju thoni që reforma do të sjellë në balancë sistemin dhe do të rrisë përfitimet e atyre që dalin pas datës 1 janar 2015. Ku çalonte ai?

Vjollca Braho: – Sistemi jo vetëm është në një deficit të madh, por sipas parashikimeve, nëse nuk ndërhyhet, ai do të vazhdojë të rritet duke rrezikuar seriozisht vetë sistemin. Por nuk është kjo arsyeja e vetme për reformim. Sistemi nuk inkurajonte pjesëmarrjen në skemë, deklarimin real të pagës, dekurajim të pagesës së kontributeve reale dhe kthim të skemës nga skemë kontributive në skemë asistenciale. Megjithatë dua të them se efektet e reformës nuk janë afatshkurtra por afatgjata, dhe qëndrueshmëria financiare nuk do të ndodhë që vitet e para por në vazhdim.

– Çfarë do të thotë më shumë se kaq?

Vjollca Braho: – Në fakt unë jam e bindur që përmirësimet e skemës jo vetëm do të ndihen që në vitet e para duke frenuar thellimin e deficitit, por gjithashtu do të inkurajojnë pjesëmarrjen dhe kontribuimin real. Rritja e qëndrueshmërisë do të realizohet nëpërmjet rritjes së kontribuuesve, pagimit të kontributeve mbi paga reale, vazhdimit të punësimit dhe kontribuimit për një pension më të madh si dhe formalizimit të ekonomisë dhe tregut të punës.

– Sa e vështirë ka qenë për ju një ndërmarrje e tillë?

Vjollca Braho: – Reformat në çdo fushë janë të vështira, por reforma e pensioneve është akoma problematike pasi ajo ndikon në gjithë popullsinë, nga lindja e deri në fund të jetës. Duhet ruajtur një balancë e vështirë midis gjendjes financiare, të drejtave të fituara dhe të drejtave që do të lindin më pas. Duhet të parashikosh se ç’do të ndodhë në 30-50 vitet e ardhshme etj.

– Çfarë ndryshon me koeficientet e rinj të indeksimit të pagës për pension?

Vjollca Braho: – Koeficientët janë ndryshuar me qëllim aktualizimin real të pagave të realizuara më herët dhe për dhënien e një përfitimi real e të lidhur me kontributet e paguara. Kjo normë, vitet e fundit është ulur me rreth 14%. Aktualisht, si rezultat i ndryshimeve të normës së kontributit, e disa faktorëve të tjerë, koeficienti i indeksimit nuk paraqet realitetin e pagave duke dhënë si rezultat paga e pensione më të ulëta. Është parashikuar që deri në fund të vitit 2014, pagat për të gjithë pensionet e reja, që do të lidhen sipas ligjit, do të indeksohen me rritjen e pagave si një indeks më afër realitetit. Këta koeficientë janë rreth 40% më të lartë se aktualët dhe pagat e viteve të mëparshme aktualizohen dhe japin një pension më të drejtë.

– Sa ndikojnë këta koeficientë për ata që dalin në pension pas 1 janarit 2015?

Vjollca Braho: – Formula e llogaritjes së pensionit i jep një rëndësi të madhe pjesës së pensionit që llogaritet në bazë të viteve të sigurimit dhe pagave mbi të cilat janë paguar kontributet. Kjo pjesë llogaritet 1% për çdo vit sigurim të bazës së vlerësueshme që është paga mesatare kontributive e realizuar gjatë gjithë periudhës së sigurimit, e aktualizuar. Kontributet e sigurimeve shoqërore janë paguar muaj pas muaji në bazë të pagës për një periudhë që është 35-40 vjet dhe gjatë kësaj periudhe të gjatë pagat kanë evoluar. Indeksimi i tyre sipas këtyre koeficienteve i vlerëson pagat e mëparshme duke i sjellë në vlerën e tanishme të tyre. Përdorimi i këtyre koeficientëve të rinj lidh në mënyrë të drejtë dhe realiste kontributet me përfitimet si dhe përmirëson ndjeshëm pensionin.

– Është parashikuar që dy llojet e pagave minimale të barazohen. Cilat kategori preken nga ky ndryshim?

Vjollca Braho: – Sot në Shqipëri ekzistojnë dy paga minimale, 19 mijë lekë dhe 22 mijë lekë në muaj, për efekt të llogaritjes së kontributeve dhe një për efekt të punësimit. Paga për efekt të llogaritjes së kontributeve është më e ulët se paga minimale që merr një i punësuar. Pas 1 janarit 2015 nuk do të ketë dy lloj pagash minimale në shkallë vendi por vetëm një, paga minimale për efekt punësimi. Ky ndryshim është propozuar për të shmangur keqkuptimet dhe keqpërdorimet si dhe për të harmonizuar pensionet sipas formulës së re. Paga minimale për efekt kontributesh është një pagë teorike dhe është përdorur për të llogaritur kontributet e të vetëpunësuarve e nga ky ndryshim do të preket kjo kategori të siguruarish. Nëse do të vazhdohej të mbaheshin dy lloj pagash, atëherë personat që paguajnë mbi pagën 19 mijë lekë do të përfitonin pension më të ulët se personat që paguajnë mbi pagën minimale prej 22 mijë lekë.

– Si do veprohet me kompensimin e çmimit të dritave e të bukës për pensionistët?

Vjollca Braho: – Të gjithë pensionistët aktualë do të vazhdojnë t’i marrin të gjitha llojet e kompensimeve në të njëjtën masë edhe pas hyrjes në fuqi të ligjit të ri. Pensionet e reja pas datës 1 janar nuk do të përfitojnë kompensime sepse këto janë të përfshira në llogaritje sipas formulës dhe do të jenë objekt indeksimi i përvitshëm. Për të sqaruar opinionin: aktualisht personat me pension minimal përfitojnë në formën e kompensimeve rreth 2150 lekë dhe shuma e të ardhurave që marrin është pension plus kompensime pra:12024+2150=14174 lekë. Pensionistët e rinj pas 1 janarit do të marrin të njëjtën shumë por si masë pensioni dhe jo pension plus kompensime.

– Ligji i ri parashikon rritjen e moshës së daljes në pension për gratë dhe për burrat. Përse bëhet kjo rritje?

Vjollca Braho: – Në ligj parashikohet një rritje graduale e moshës së daljes në pension për gratë nga 60 vjeç në 63 vjeç. Rritja do të jetë 2 muaj në vit dhe në moshën e përcaktuar do të dalin gratë që kanë lindur në vitin 1969 ose që mbushin moshën në vitin 2032. Kjo rritje është e moderuar dhe me një zgjatje prej 18 vjetësh. Pas vitit 2032 do të ketë indeksim të rritjes së moshës së daljes në pension për të dyja kategoritë deri në kufirin 67 vjeç, kufi që do të arrihet në vitin 2056. Kjo rritje moshe për gratë bëhet për shkak të rritjes së jetëgjatësisë si dhe faktit që mesatarisht gratë jetojnë 5 vjet më shumë se burrat.

– Pasi hiqet pensioni i parakohshëm, si rregullohet vendosja e formulës që pas 15 vjetësh merr pension për aq vite sa ke punuar?

Vjollca Braho: – Çdo kush ka të drejtë të dalë në pension të reduktuar deri në 3 vjet para moshës ligjore duke iu nënshtruar reduktimit të masës së pensionit. Ajo që është hequr si koncept është pensioni i pjesshëm. Në ligjin e ri është vetëm koncepti pension pleqërie, që llogaritet sipas formulës dhe në varësi të viteve të sigurimit. Kushti i vetëm që është ruajtur është periudha minimale e sigurimit prej 15 vjetësh. Me këtë ndryshim pensionet e personave që kanë më pak se periudha prej 35 vjetësh nuk pësojnë ulje por përkundrazi janë më të larta duke rregulluar një padrejtësi për shkak të mënyrës së llogaritjes.

– Si i parashikon ligji i ri pagesat e nënave shtatzëna dhe të raporteve mjekësore?

Vjollca Braho: – Sa i përket përfitimeve të barrëlindjes, ligji i ri përcakton të drejtat dhe kategoritë që përfitojnë. Është sanksionuar e drejta e baballarëve për përfitimin e kujdesit ndaj fëmijës. Është rritur periudha e pas lindjes për gratë nga 42 në 63 ditë. Është ndryshuar periudha e marrjes në konsideratë të pagës nga paga e vitit të fundit kalendarik në pagën e 12 muajve të fundit para lindjes së të drejtës. Tanimë llogaritja e pagesës së barrëlindjes dhe e raporteve mjekësore do të bëhet mbi bazën e pagës neto dhe jo bruto. Ky ndryshim është bërë pasi masa e përfitimit është 80% dhe me ndryshimet e sistemit të taksimit të ta ardhurave konstatohet që një person me raport mjekësor merr para më shumë se kur punon. Ky ndryshim vendos drejtësi në këtë lloj përfitimi, stimulon kthimin në punë dhe ul abuzivizmin.

– Ndryshim ka pësuar dhe skema për fshatin. Si do të llogaritjet pensioni për fermerët?
Vjollca Braho: – Skema e re në vetvete nuk krijon ndarje në pension fshati apo qyteti. Skema i trajton të gjithë pjesëmarrësit dhe llogarit përfitimet në bazë të kontributeve të paguara. Në këtë kontekst edhe të vetëpunësuarit në bujqësi trajtohen njëlloj si ata në qytet duke lidhur masën e pensionit me kontributin. Të vetëpunësuarit në bujqësi që do të kontribuojnë më shumë do të marrin pensione më të larta se ata që kontribuojnë më pak. Kjo e bën skemën më të drejtë dhe inkurajuese.

– Dixhitalizimi i regjistrimit online të personave të siguruar. Kur do të përfundojë ky projekt?

Vjollca Braho: – Krijimi i Arkivës Qendrore të Sigurimeve Shoqërore si dhe i Informatizimit të Aktivitetit të ISSH është një nga arritjet më të mëdha për të cilën jam krenare. Në kuadër të informatizimit të aktivitetit është edhe dixhitalizimi i periudhave të sigurimit dhe vjetërsisë në punë të gjithë qytetarëve shqiptarë. Është ngritur gjithë infrastruktura për të realizuar këtë gjë dhe po punohet me ritme të shpejta. Deri tani është përfunduar dixhitalizimi për ish-KB, rreth 70% e ish-ndërmarrjeve shtetërore të para vitit 1994 dhe po fillon dixhitalizimi i periudhave të sigurimit pas vitit 1994. Kjo është një punë shumë e madhe dhe me përgjegjësi, pasi çdo e dhënë apo shifër në dokumentet në letër përkthehet në lekë që do të përfitohen dhe paguhen nga sigurimet shoqërore. Mjafton të them që bëhet fjalë për skanim dhe dixhitalizim të milionave faqe dokumentacioni të vjetër, i krijuar në kohë, jo i ruajtur mirë dhe i plotësuar me shkrim dore të cilësive të ndryshme. Megjithatë, shprehem besimplotë që ky proces do të vazhdojë dhe do të përfundojë brenda një periudhë optimale.

  •  admin
  •  

 Intervistë e Drejtores së Përgjithshme të ISSH, znj. Vjollca Braho, në gazetën “Panorama”, faqe 6 – 7, datë 10 nëntor 2014.

 Drejtoresha e ISSH, Vjollca Braho, sqaron përfitimet nga falja e kamatave e gjobat për të blerë vitet e pensionit. Tabela me pagesat nga 1993.

Minatorët do të jenë kategoria e parë e profesioneve të vështira që do të trajtohen në mënyrë të diferencuar nga qeveria dhe do të përfitojnë më herët pensionin.

Ndryshimet e fundit ligjore parashikojnë uljen e moshës së daljes në pension për këtë kategori nga 60 vjeç që është aktualisht, në 55 vjeç. Drejtoresha e Institutit të Sigurimeve Shoqërore, Vjollca Braho, në një intervistë për gazetën sqaron se përfituesit e parë të ndryshimeve ligjore janë 3740 minatorë. Ajo sqaron se është ulur edhe periudha e sigurimit nën tokë, ku nga 15 vjet që ishte më herët, pra gjysma e kohës së plotë të sigurimit, tashmë kjo periudhë duhet të jetë jo më pak se 12.5 vjet, ndërkohë që masa e pensionit ndryshon dukshëm edhe për ata që sot janë me trajtim të veçantë që nga viti 2001. Por, ISSH do të jetë zbatuesi edhe i një ndryshimi tjetër ligjor që fal kamatëvonesat për periudhën e sigurimit për të vetëpunësuarit në bujqësi. Të gjithë ata që kanë vite të pasiguruara nga viti 1993 deri në vitin 2014 mund të blejnë këto periudha sigurimi pa paguar kamatëvonesa, por vlerën e parë të sigurimit. Afati për të blerë këtë periudhë është deri në fund të dhjetorit të këtij viti. Gazeta boton të plotë tabelën e pagesës për të blerë vitet e punës që nga viti 1993 deri sot.

Me ligjin e ri, janë rreth 3740 minatorë që preken nga ndryshimi i moshës. Kush janë përfitimet përveç uljes së moshës?

Me ligjin e ri të miratuar para disa ditësh, është përcaktuar dalja në pension pleqërie për minatorët i cili ul moshën e daljes në pension për këtë kategori nga 60 vjeç në 55 vjeç. Personat që përfitojnë këtë ulje moshe duhet të plotësojnë kushtin e vjetërsisë në punë e cila është 30 vjet vjetërsi pune ose periudhë sigurimi nga të cilat 12 vjet e 6 muaj duhet të jenë punë nën tokë. E theksoj faktin që puna në minierë duhet të jetë detyrimisht nën tokë pasi ka edhe punë dhe profesione në minierë që realizohen mbi sipërfaqe. Përfitimet përveç uljes së moshës janë ulja e periudhës së punës nëntokë nga 15 vjet aktualisht në 12.5 vjet që është një ulje e konsiderueshme dhe rrit numrin e përfituesve sipas këtij ligji. Tjetër përfitim është për kategorinë e ish minatorëve që përfitojnë trajtim të veçantë si punonjës të nëntokës. Aktualisht, janë rreth 3600 ish minatorë që përfitojnë këtë trajtim të veçantë nga viti 2001 dhe ky trajtim është përfituar me një vjetërsi totale prej 23 vjetësh dhe me vjetërsi pune nën tokë prej 11.5 vjetësh. Për këtë kategori është parashikuar në ligj që me mbushjen e moshës 55 vjeç, kanë të drejtë të kalojnë në pension pleqërie edhe pse nuk plotësojnë kushtin prej 12.5 vjetësh nën tokë. Vlen të theksohet se ky numër është I madh dhe masa e përfitimit të tyre rritet nga 5000 -10000 lekë në muaj.

Çfarë duhet të bëjë një minator për të përfituar nga ligji i ri? I duhen dokumenta shtesë?

Për të përfituar këtë pension duhet të paraqiten të gjitha dokumentat e kërkuara për pension pleqërie si deri më tani. Nga ana jonë do të verifikohet saktësia dhe vërtetësia e këtyre dokumentave të paraqitura sipas përcaktimit të rregullores për pensionet dhe në veçanti puna e realizuar nëntokë, pasi kjo periudhë pune bën diferencën dhe jep privilegjin e daljes parakohe në pension me 10 vjet më herët se kategoritë e tjera të punës.

Po minatorët që janë aktualisht në pension, përfitojnë nga ndryshimi?

Siç e shpjegova me sipër, nga ky ligj do të përfitojnë të gjithë ish-minatorët që janë në trajtim të veçantë që kanë mbushur ose mbushin moshën 55 vjeç. Ndërsa përsa I përket ish minatorëve që tashmë gëzojnë statusin e pensionistit, ky ligj nuk ka ndikim. Kjo për faktin se në ligjin e pensioneve actual dhe të ligjit që hyn në fuqi në 1 Janar 2015 është shprehur qartë që pensionet  e caktuara nuk janë objekt ndryshimesh por vetëm objekt I indeksimit të përvitshëm për të ruajtur aktualitetin e ndryshimeve të çmimeve.

Qeveri ka miratuar një tjetër ligj, atë të faljes së kamatvonesave dhe gjobave për të blerë vitet e sigurimit. Kush për fiton nga ky ndryshim?

Më lejoni të bëj një saktësim, ligji që po pyesni, fal kamatvonesat për kontributet e sigurimeve shoqërore vetëm për të vetëpunësuarit në bujqësi ose për fermerët dhe nuk fal gjoba të vendosura për kategori të tjera. Të vetëpunësuarit në bujqësi kanë një specifikë si në masën e kontributit që paguajnë, procedurave të mbledhjes ashtu edhe në blerjen e periudhave të mëparshme. Masa e kontributit për të vetëpunësuarit në bujqësi është një masë fikse, e cila përcaktohet çdo vit. Kjo masë është ndjeshëm më e ulët se kontributi që paguajnë të vetëpunësuarit urbanë ose ata që zhvillojnë aktivitetit në qytete. Të vetëpunësuarit kanë detyrimin që t’i derdhin këto kontribute mbi bazë tremujori dhe për mospagesë në afat aplikohen kamatvonesa të miratuara me ligj. Një veçori tjetër është që fermerët kanë të drejtën e pagimit të kontributeve të sigurimeve shoqëore edhe për periudhat e kaluara me të njëjtën masë që ka qënë në vitin që do të paguajë plus kamatvonesat e llogaritura deri në momentin që paguhet. Pra, fermerët përveç privilegjit që paguajnë në masë më të ulët se të siguruarit e tjerë, kanë edhe privilegjin e pagimit të periudhave të kaluara me të njëjtën masë plus kamatvonesat. Për ta ilustruar këtë që sapo thashë, psh një fermer ka të drejtë të paguajë sigurimet e vitit 1994 me masën e atij viti që për zonat fushore është 1620 lekë dhe zonat malore 982 lekë në vit plus kamatvonesat. Megjithë aplikimin e kamatvonesave përsëri shuma që duhet të paguhet është shumë e ulët. Me faljen e kamatvonesave fermerët kanë të drejtë të blejnë psh vitin 1994 me 1620 lekë që është një shumë e papërfillshme, ndërkohë që një I vetëpunësuar në qytet paguan vetëm për një muaj afërsisht 5000 lekë.

Nga ky ligj, përfitojnë të gjithë fermerët që kryejnë aktivitet bujqësor dhe blegtoral dhe nuk kanë paguar kontributet ne vitet  e mëparshme. Pra, kjo është një mundësi e shkëlqyer për të plotësuar vitet e sigurimit për një pension në mbushjen e moshës.

Cfarë dokumentash duhen për të blerë vitet e punës?,

Kriteret për të përfituar  nga falja janë:

Fermerët duhet të jenë banorë të fshatit ose të nënqarkut ku kanë aktivitetin, të kryejnë aktivitet bujqësor apo blegtoral, të kenë tokë në pronësi apo me qera. Dokumentat që duhet të paraqisin janë: një dokument që vërteton që janë banorë të komunës apo nënqarkut ku kryhet aktiviteti bujqësor apo blegtoral, dokument të pronësisë të tokës si dokument hipotekor ose dokumentat e ndarjes së tokës sipas ligjit 7501, kontratë qeraje të tokës që kryejnë aktivitetin, një vërtetitm nga organet e pushtetit local që kryejnë ose kanë kryer aktivitet bujqësor apo blegtoral. Të gjitha këto dokumenta dorëzohen pranë inspektorit të sigurimeve shoqërore pranë çdo komune apo agjensie të sigurimeve shoqërore, të cilët pasi kontrollojnë rregullshmërinë dhe saktësine e tyre e pajisin fermerin me një dokument ku përcaktohet periudha e sigurimit dhe shuma që do të paguhet për këtë periudhë. Me këtë dokument fermeri kryen pagesën në degët e bankave të nivelit të dytë ose prane zyrave të Postës Shqiptare. Pas pagesës pajisen nga ana e inspektorit me dokumentin përkatës që vërteton pagesë e kontribuetit krahas mandat pagesës që vetë fermeri ka nga banka ose zyra postare. Duke shfrytëzuar këtë intervistë, këtë të drejtë e kanë edhe ata qytetarë që nuk jetojnë në fshat aktualisht por që kanë lëvizur drejt zonave urbane, por vetëm për atë periudhë që kanë jetuar dhe punuar në fshat. Psh, nëse një qytetar ka jetuar dhe punuar në tokën e vet deri në vitin 2000 dhe më pas është zhvendosur në një zonë urbane psh në Tiranë, ka të drejtë të paguajë kontributet si I vetëpunësuar në bujqësi nga 1 tetori 1993 deri në datën që ka ndryshuar vendbanimin në qytet. Krahas dokumentave që përshkrova më lart, qytetari duhet të paraqesë një çertefikatë nga gjendja civile ku të jetë shënuar qartë data e ndryshimit të vendbanimit nga fshati në zonë urbane. E rëndësishme për qytetarët është që të mos paguajnë kontribuete për periudhat që nuk kanë qënë banorë të fshatit dhe skanë kryer aktivitet bujqësor ose blegtoral pasi këto periudha janë objekt verifikimi dhe nuk do tju njihen si periudha sigurimi për përfitime.

Po ato kategori që i kanë blerë më parë vitet gjatë këtij viti, a përfitojnë rimbursim nga ligji i ri?

Për të gjithë personat që kanë blerë periudha të mëparshme duke paguar kamatvonesat nuk do të ketë efekt apo rimbursim të kamatvonesave. Efektet e ligjit nuk janë prapavepruese.

Kjo falje kamatvonesash është në përputhje me ligjin e ri dhe reformën e pensioneve tashmë të miratuar?

Në reformën e pensioneve që fillon zbatimin në fillim te vitit të ardhshëm është përcaktuar që mënyra e llogaritjes së pensioneve të fshatit është e njëjtë me pjesën tjetër të të siguruarve dhe nuk ka dy lloj skemash si deri më sot. Gjithashtu, është përcaktuar që masa e kontributit të fermerëvee do të rritet çdo vit deri në barazimin me të vetëpunësuarit në qytet në vitin 2018. Është sanksionuar e drejta e blerjes së periudhave të kaluara por jo më me masën e vitit që sigurohet  por me masën e kontributit që është në vitin që paguhet. Kështu, nëse në vitin 2015 një fermer do të paguajë për vitin 1994 masa që do të paguajë nuk është 1620 lekë plus kamatvonesat por masën që është në vitin 2015. Për tju kthyer pyetjes Tuaj, kjo falje është në fuqi deri në 31 dhjetor 2014 dhe është një mundësi e fundit për fermerët për të siguruar vitet e nevojshme për pension me kuota preferenciale. Kjo falje do tju japë mundësi fermerëve për të siguruar një pension më të lartë sipas skemës së re dhe nuk bie ndesh me reformën e pensioneve. Do të theksoja që është një dhuratë shumë e mirë të cilën të gjithë fermerët duhet ta shfrytëzojnë pasi pas datës 31 dhjetor nuk do ta kenë më mundësinë të blejnë periudha me çmime të ulëta. Falja e kamatvonesave për fermerë që duan të blejnë periudha nga 1.10.1993 deri në 31.12.2014 është rreth 121000 lekë për zonat fushore dhe rreth 80000 lekë për zonat malore.

Ju përmendët më sipër zona fushore dhe zona malore. A mund të na thoni kush rrethe përfshihen në zonën malore dhe kush në zonën fushore?

Në zonën malore që ka edhe masë kontributi më të ulët përfshihen sipas Vendimit të Këshillit të Ministrave rrethet, Tepelenë në rajonin Gjirokastër, Kolonjë në rajonin Korçë, Librazhd dhe Gramsh në rajonin Elbasan, Mirditë në rajonin Lezhë, Pukë dhe Malësi e Madhe në rajonin Shkodër, Skrapar në rajonin Berat, gjithë rajoni Dibër me rrethet Peshkopi, Mat dhe Bulqizë, gjithë rajoni Kukës me rrethet Kukës, Has dhe Tropojë. Të gjithë rrethet e tjera përfshihen në zonën fushore

A është bërë gati sistemi I ri për llogaritjen e pensioneve në janar?

Me miratimin e ligjit në Kuvend nga ana e ISSH janë përgatitur Projekt vendimet e Këshillit të Ministrave që duhet të dalin në zbatim të ligjit dhe do të miratohen së shpejti. Gjithashtu, janë hartuar dhe po punohet fort për rregulloret dhe udhëzimet e nevojshme për zbatimin korrekt të reformës. Është hartuar një plan trajnimi për të gjithë punonjësit e sigurimeve shoqërore për reformën dhe në janar të vitit të ardhshëm jemi plotësisht gati për zbatimin  korrekt dhe të shpejtë të ligjit të ri.

 Masa e kontributit per cdo vit sipas zonave

Nr.

Vitet

Masa vjetore e kontributit për t`u paguar   (leke)

Zona fushore

Zona malore

1

1993

                                405                                                      243

2

1994

                                1,620                                                      972

3

1995

                                1,620                                                      972

4

1996

                                1,620                                                      972

5

1997

                                1,620                                                      972

6

1998

                                1,620                                                      972

7

1999

                                1,620                                                      972

8

2000

                                1,620                                                      972

9

2001

                                1,620                                                      972

10

2002

                                3,890                                                      2,335

11

2003

                                5,215                                                      3,592

12

2004

                                6,951                                                      4,790

13

2005

                                7,820                                                      5,390

14

2006

                                9,455                                                      6,223

15

2007

                                10,000                                                      6,500

16

2008

                                12,000                                                      7,800

17

2009

                                13,600                                                      8,840

18

2010

                                15,840                                                      10,296

19

2011

                                19,440                                                      12,636

20

2012

                                24,300                                                      17,220

21

2013

                                28,250                                                      21,483

22

2014

                                31,250                                                      23,959
 

Periudha e paguar 21 vjet e 3 muaj

             201,376       139,083
  •  admin
  •  

Të ardhurat nga kontributet në vitin 2013 u arkëtuan me një vlerë prej 51 390 milionë lekësh dhe numri mesatar vjetor i kontribuesve arriti në 561 169 persona, me një rritje ndaj vitit 2012 për rreth 11 069 persona.  Ndërkohë, për periudhën janar – shtator 2014, të ardhurat nga kontributet jo vetëm që u realizuan, por u konstatua dhe një tejkalim për më shumë se 1 miliard lekë. Tejkalimi i të ardhurave në vlerë u shoqërua me rritje të numrit të kontribuesve ndaj vitit 2013 për rreth 43 000 persona.

Puna më e mirë në zbulimin dhe zbardhjen e evazionit të kontributeve, rritja e punësimit nëpërmjet programeve në drejtim të nxitjes së tij, kushtet më të favorshme të zhvillimit të biznesit, si dhe falja e kamatëvonesave të kontributeve të personave që janë të vetëpunësuar në bujqësi, bënë të mundur jo vetëm rishikimin në rritje të programit të të ardhurave të vitit 2015, por dhe rritjen e pjesëmarrjes dhe numrit të kontribuesve, në skemën e sigurimeve shoqërore, për vitin 2014.

Bazuar në këto të dhëna, në fund të vitit 2014, të ardhurat nga kontributet parashikohet të realizohen në shumën mbi 55 130 milionë lekë, me një rritje rreth 7.3 % ndaj vitit 2013, ose me një tejkalim me mbi 3740 milionë lekë. Nga raportimet e agjentëve konstatohet se numri i kontribuesve pret një rritje të ndjeshme, si në bizneset jobujqësore, ashtu edhe në të vetëpunësuarit në bujqësi. Vetëm në 10 ditët e fundit, nga data e miratimit në Kuvend të Ligjit të Faljes së Kamatëvonesave të kontributeve të personave të vetëpunësuar në bujqësi, janë mbledhur mbi 457 milionë lekë, duke bërë të mundur realizimin e programit vjetor të të ardhurave nga këto subjekte.

Shkarko në PDF Ligjin nr 153/2014 “Për faljen e kamatëvonesave dhe gjobave për kontributet e detyrueshme të sigurimeve shoqërore të papaguara nga personat e vetëpunësuar në bujqësi

Derdhja e kontributeve vazhdon me ritme të larta dhe krahas tyre është rritur dhe pjesëmarrja në skemë. Mbështetur në këto të dhëna, numri i kontribuesve në fund të vitit 2014 parashikohet të arrijë në rreth 642,5 mijë persona, me një tejkalim prej mbi 81 352 kontribues, në krahasim me vitin 2013.

  •  admin
  •  

Intervistë e Drejtoreshës së Përgjithshme të ISSH-së, znj. Vjollca Braho, dhënë në gazetën “Panorama”, të datës 26 dhjetor 2014

Kanë mbetur edhe pak ditë nga fundi i vitit dhe fundi I amnistisë për pensionet? Sa vetë kanë përfituar  nga kjo amnisti?

Është e vërtetë që kanë mbetur edhe pak ditë deri në përfundim të afatit të faljes së kamatvonesave për kontributet e sigurimeve shoqërore për të vetëpunësuarit në bujqësi dhe këto ditë të mbetura duhet të shfrytëzohen maksimalisht nga të interesuarit për të blerë periudhat e kaluara me kuotat e viteve përkatëse. Interesimi për tu siguruar është shumë lartë dhe nga ana jonë po punohet me orare të zgjatura edhe në ditët e pushimit me qëllim krijimin e lehtësirave për fermerët. Si rezultat I punës intensive në terren  të dhënat tona janë operative dhe nuk mund të deklarojmë një numër të saktë pa u mbyllur viti por ajo që mund tju siguroj është se numri është I lartë  dhe interesi në këto ditë është po ashtu  shumë I lartë. Për të ilustruar këtë gjë mjafton tju them se vetëm në një ditë janë paguar mbi 300 milionë lekë që është afërsisht sa plani I një muaji për këtë  kategori.  Të ardhurat e realizuara për muajin dhjetor deri më  datën 25, janë 2.94 miliardë lekë nda 491 milionë të planifikuar ose 598 përqind ndërsa realizimi vjetor deri në këtë datë është 5.87 miliardë nga 2.95 miliardë të planifikuara ose 199 përqind.  Nga ana jonë janë kontaktuar derë më derë mbi 110 mijë fermerë dhe pritshmëria deri në fund të vitit është për një rritje të numrit të të siguruave.

Sa kushton për një të punësuar blerja e një viti pune?

Më lejoni të bëj një sqarim në lidhje me faljen e kamatvonesave. Edhe në pyetjen tuaj por edhe nga kontaktet që kemi me qytetarët shpesh ngatërrohet falja e kamatvonesave. Kjo falje vlen vetëm për të vetëpunësuarit në bujqësi dhe jo për kategoritë e tjera të të punësuarve. Pra, të drejtën për të blerë periudha të kaluara me kuotën e vitit dhe pa paguar kamatvonesat e kanë vetëm të vetëpunësuarit në bujqësi për vetë veçorinë që ata kanë. Kjo kategori ka të drejtën e blerjes së periudhave të kaluara me kuotën e vitit duke paguara edhe kamatvonesat përkatëse të përcaktuarë në ligj në çdo kohë që ata munden. Ligjji ifaljes ju jep mundësinë e e mospagimit te kamatvonesave dhe pagimit vetëm të kuotës përkatëse. Në lidhje me pyetjen se sa është kuota për një vit, kuotat janë të ndryshme për çdo vit dhe nga viti 1994 deri në 2001 është për zonat fushore vetëm 1620 lekë dhe për zonat malore 980 lekë në vit. Në vitin actual është 33000 lekë në vit për zonat fushore dhe 25 300 mijë për zonat malore. Siç shihet nga këto kuota është shumë e leverdisshme pagimi I kontributeve sidomos në kuadër të reformës së re të pensioneve që lidh masën e pensioneve me kontributet e paguara. Një arsye tjetër se përse duhet të paguhen deri në fund të vitit është edhe fakti që duke filluar  nga janari I vitit të ardhshëm e drejta e blerjes së viteve të mëparshme do të ekzistojë por me kuotën e vitit pra me 33000 mijë lekë për zonat fushore dhe 25300 për zonat malore.

Deri sa vite mund të blihen me këtë falje?

Çdo i vetë punësuar që plotëson kushtet për këtë lloj sigurimi mund të blejë të gjithë vitet që I ka të pasiguruara që nga data 1 tetor 1993 deri në 31 dhjetor 2014. Pra, për personat që nuk janë siguruar kanë të drejtën të paguajnë 21 vite e tre muaj me një vlerë prej rreth 200 mijë lekësh për zonat fushore dhe 140 mijë lekë për zonat malore. Vlera e falur e kamatvonesave është rreth 120 mijë lekë për fermerët e zonave fushore dhe rreth 80 mijë për fermerët e zonave malore.

Cfarë dokumentash duhen të paraqiten për të përfituar faljen dhe ku duhet të drejtohen fermerët?

Dokumentat që duhen për të përfituar këtë falje janë një document që vërteton pasjen në pronësi të një toke bujqësore të dhënë sipas ligjit 7501 ose të blerë, kontratë qeraje  për marrjen e tokës, një document nga gjendja civile që vërteton që je banor I rrethit në të cilën është personi ka tokën si dhe një vërtetim nga pushteti local që vërteton që është kryer aktivitet bujqësor ose  blegtoral. Të gjitha këto dokumenta duhet të paraqiten pranë inspektorëve të sigurimeve shoqërore  që janë në çdo komunë të cilët janë në punë gjatë githë ditës me orar të zgjatur. Inspektorët pas verifikimit të dokumentacionit, lëshon një document që quhet urdhër veprimi I cili përmban gjeneralitetet dhe shumën që duhet të paguhetdhe vitet për të cilat paguhet. Me këtë document fermeri kryen pagesën pranë bankave të nivelit të dytë ose sporteleve të postës shqiptare. Në asnjë rast punonjësit e sigurimeve shoqërore nuk arkëtojnë vetë para por vetëm administrojnë dokumentat dhe mandate pagesat. Duke shfrytëzuar këtë intervistë ju bëj thirrje të gjithë fermerëve që të paguajnë kontributet e sigurimeve shoqërore pa kamatvonesë sepse është një mundësi e shkëlqyer. Gjithashtu, tëgjithë qytetarët që nuk plotësojnë kushtet për të paguar sit ë vetëpunësuar në bujqësi të mos tentojnë të paraqisin dokumenta të pavërteta apo të paguajnë kontribuete pasi këto contribute nuk do të merren në konsideratë për dhënien e përfitimeve nga sigurimet shoqërore.

Kush është ndryshimi pas datës 1 janar? Sa më shumëdo të paguhet?

Ndryshimi i vetëm pas datës një janar është masa e kontributit që do të paguhet. Masaqw do tw paguhet pas kësaj date do të jetë sa masa që është në fuqi në momentin e pagimit. Nwsw do tw paguhet psh viti 1994 pas 1 janarit shuma  është 33000 për zonat fushore dhe 25300 për zonat malore në vit. Diferenca për vitet e kaluara është e qartë. Nëse deri më 31 dhjetor 21 vjet e 3 muaj në zonat fushore mund të blihen me 200 mijë lekë, pas janarit kjo shumë do të jetë rreth 700 mijë lekë. Nëse një fermer nuk arrin të paguajë për të blerë vitet e kaluara, cfarë  ndodh pas 1 janarit?

Nëse një fermer nuk paguan deri në fund të vitit, do të humbë një mundësi të artë për të përfituar një pension të mirë me një investim të vogël. Pas 1 janarit nuk I humbet e drejta e blerjes së viteve të mëparshme por kostoja do të jetë më e lartë mbi tre herë në krahasim me sivjet. Më lejoni të shpjegoj, që falja e kamat vonesave nuk është bërë për të mbledhur disa para më shumë pasi nga pikpamja ekonomike nuk është në leverdi të skemës sepsë çdo pagesë e ulët do të kthehet në pension në të ardhmen. Kjo falje është bërë për tju ardhur në ndihmë fermerëve që të sigurohen dhe të perfitojnë pensione të qënësishme në të ardhmen. Parë në këtë këndvështirim ata duhet të paguajnë sot në kuota shumë të ulëta që të sigurojnë një jetë normale në moshën e tretë.

Cila është thirrja e fundit që ju dëshironi ti bëni fermerëve?

Thirrja ime për këto ditë që kanë mbetur nga kjo falje është që të nxitojnë të paguajnë kontributet sepse ato do tju kthehen disa fish në të ardhmen në formën e pensionit. Sepse mosha e pensionit vjen shumë shpejt dhe kur ajo të vijë nuk do të kenë mundësi të rrisin masën e pensionit të tyre. Gjithashtu, ju bëj me dije se punonjësit e sigurimeve shoqërore do të jenë në dispozicion të tyre deri në datën 31 dhjetor  pa orar dhe të gatshëm për tju ardhur në ndihmë me konsultime, shpjegime të nevojshme dhe ndihmë për pagimin e kontributeve.

  •  admin
  •  

Intervistë e N/Drejtorit të Përgjithshëm të ISSH-së, z. Astrit Hado, dhënë në Gazetën Shqiptare të datës 08 janar 2015

Një person me pagë minimale dhe me periudhë sigurimi 35 vjet sipas skemës së vjetër do të merrte pension në masën 12 264 lekë, ndërsa sipas skemës së re, masa e pensionit është 14 500 lekë”. Shpjegimi vjen nga nëndrejtori i Përgjithshëm i Institutit të Sigurimeve Shoqërore, Astrit Hado, i cili përmes kësaj interviste dhënë për “Gazeta Shqiptare” shpjegon funksionimin e skemës së re të pensioneve, që hyri në fuqi në datën 1 janar 2015 si dhe përfitimet që do të kenë kategori të ndryshme nga zbatimi i saj. Gjithashtu, Hado e vë theksin te rritja e koeficientëve të indeksimit të pagave pas vitit 1994, të cilët sipas tij janë rreth 40% më të lartë, çka do të ndikojë direkt në rritjen e masës së pensioneve që do të përllogariten me skemën e re.

Z. Hado, cilat janë ndryshimet midis skemës së vjetër dhe skemës së re përsa i përket mënyrës së llogaritjes së pensioneve? Mund ta ilustroni me një shembull?
Në thelb skemat nuk kanë ndryshime të mëdha, pasi edhe sipas reformës së ndërmarrë, sistemi i sigurimeve shoqërore vazhdon të funksionojë mbi bazën e parimit të solidaritetit midis brezave dhe të rishpërndarjes. Ndryshimet janë në parametra dhe jo në sistem. Janë ndryshuar parametrat e skemës duke e bërë atë më të drejtë dhe më atraktive për pjesëmarrje reale, pra kontribuim deri në moshën e pensionit si dhe paga reale. Të gjitha ndryshimet parametrike kanë për qëllim që pensioni të jetë i merituar, i drejtë, t’u përgjigjet kontributeve të paguara dhe të japë një masë më të madhe se skema e vjetër. Përsa i përket mënyrës së llogaritjes së pensioneve, është ruajtur e njëjta formulë, por është ndryshuar raporti që zënë pjesët e pensionit duke i dhënë më shumë peshë pjesës që rezulton nga vitet e sigurimit dhe pagës në ndryshim me skemën e mëparshme, ku pjesa fikse kishte peshë më të madhe. Gjithashtu, janë hequr të gjitha kufizimet e masës së pensionit duke bërë të mundur pagimin e pensionit real të llogaritur mbi bazën e kontributeve dhe jo të shumave fikse të përcaktuara administrativisht. Është hequr tavani i pensionit maksimal, duke mos e kufizuar atë dhe për herë të parë do të paguhen pensione mbi këtë tavan. Janë përmirësuar llogaritja e pensioneve që kanë më pak se 35 vjet periudhë sigurimi, duke dhënë një pension më të mirë sipas skemës së re dhe eliminimin e reduktimit të dyfishtë që ka qenë me skemën e mëparshme. Nëse do të marrim një shembull për një person me pagë minimale dhe me periudhë sigurimi 35 vjet, sipas skemës së vjetër, masa e pensionit është sa pensioni minimal prej 12 264 lekë, ndërsa sipas skemës së re masa e pensionit është 14 500 lekë. Nëse ky person ka periudhë sigurimi më shumë se 35 vite, le të themi 40 vite, sipas skemës së vjetër masa e pensionit është po minimale 12 264 lekë, ndërsa sipas skemës së re masa është 16 427 lekë, pra dukshëm më i lartë. E njëjta gjë vlen edhe për pagat mesatare apo maksimale. Masat e pensionit janë më të larta se skema e pensioneve edhe për shkakun e përmirësimit dhe rritjes së indekseve të pagave të kaluara. Koeficientët janë rritur me rreth 40%, duke dhënë një pagë mbi të cilat llogaritet pensioni rreth 40% më i lartë.

Kush preket nga ndryshimi i ligjit?
Efektet e këtij ligji janë vetëm për personat që plotësojnë kushtet për pension, duke filluar nga data 1 janar e në vazhdim dhe nuk ka asnjë efekt mbi pensionistët aktualë. Pensionistëve aktualë u ruhen të gjitha të drejtat e fituara dhe do të indeksohen përfitimet sipas indeksit të inflacionit. Por ky ligj ka efekt edhe te të rinjtë që janë larg mbushjes së moshës së pensionit. Te kjo kategori ndikimi është afatgjatë, pasi duhet të mendojnë që tani për kohën e pleqërisë dhe pagimin e kontributeve për të siguruar një pension të qenësishëm në të ardhmen.
Cilat kategori do t’i ndjejnë efektet e kësaj reforme dhe kush penalizohet?
Të gjithë personat që do të dalin në pension do t’i ndjejnë efektet e kësaj reforme. Kjo për faktin se do t’u llogaritet në pension çdo lek i paguar si kontribut dhe duke i dhënë hakun secilit në bazë të kontributit. Efektin më të madh do ta kenë personat që kanë kontribuar më shumë si në vite, ashtu edhe në pagë, kjo për faktin e eliminimit të tavanit të sipërm të pensionit. Ndikim do të ketë edhe te pensionet e fshatit, pasi tanimë është e njëjta mënyrë llogaritjeje pensioni si për fshatin dhe qytetin dhe të njëjta kritere. Një nga efektet e kësaj reforme është edhe shtyrja e daljes në pension për gratë me dy muaj për çdo vit deri në arritjen e moshës 63 vjeç në vitin 2032.

Ju përmendët që efekte do të ketë edhe te të rinjtë. A do të ketë rritje të kontributit?
Norma e kontributit është e pandryshuar dhe ajo do të vazhdojë të jetë 24.5% e pagës bruto, por jo më shumë se paga maksimale e përcaktuar. Pra, nuk do të ketë rritje të barrës kontributive. Është rritur paga minimale për efekt të sigurimeve shoqërore, duke e barazuar atë me pagën minimale në shkallë vendi për efekt punësimi. Duke filluar nga një janari paga minimale është 22 000 lekë nga 19406 lekë që ka qenë. Kjo rritje page do të ketë efekt vetëm për kategorinë e të vetëpunësuarve, që llogarisin dhe paguajnë kontributet mbi pagën minimale. Por, është hequr përcaktimi që paga maksimale është sa pesëfishi i pagës minimale dhe për këtë arsye paga maksimale për këtë vit është e njëjtë me pagën maksimale të vitit të kaluar, 97 0360 lekë. Ka një keqkuptim edhe në media, që citohet që paga maksimale për pagimin e kontributeve do të jetë 110 000 lekë, pasi nuk marrin në konsideratë heqjen e përcaktimit paga maksimale është sa pesëfishi i pagës minimale. Rritja e pagës minimale u bë për të shmangur diskriminimin në masën e pensionit për të vetëpunësuarit në krahasim me të punësuarit. Gjithashtu, të vetëpunësuarit kanë të drejtën që në bazë të të ardhurave të tyre të kontribuojnë me paga deri në nivelin e pagës maksimale, gjë që nuk ishte e mundur me skemën e vjetër, duke i nxjerrë në pension me pension minimal.

Në ligj është rritur edhe vjetërsia e punës nga 35 vjet në 40 vjet. Çfarë ndikimi do të ketë kjo rritje?
Është e vërtetë që është rritur me nga 4 muaj për çdo vit periudha e sigurimit, por heqja e konceptit pension i plotë apo i pjesshëm e bën të pavlefshëm këtë rritje. Arsyeja e rritjes së periudhës së sigurimit është bërë për të forcuar kriterin e daljes në pension të parakohshëm si dhe për të unifikuar legjislacionin vendas me atë të vendeve të tjera për efekt të marrëveshjeve në fushën e mbrojtjes shoqërore. Ka një efekt kjo rritje në masën e shumës bazë të pensionit në formulë, por efekti që jep në pjesën që llogaritet nga kontributet është ndjeshëm më i madh se ulja e shumës bazë.

A është ISSH gati për zbatimin e kësaj reforme dhe më konkretisht për dhënien e pensionit social për ata që nuk kanë pension dhe janë mbi 70 vjeç?
Instituti i Sigurimeve Shoqërore është një institucion i konsoliduar me të gjitha kapacitetet teknike dhe menaxheriale për të implementuar çdo lloj reforme apo politike në fushën e sigurimeve shoqërore. Eksperienca e akumuluar deri më tani në implementim politikash si dhe fakti që ISSH ka qenë një aktor tepër aktiv në hartimin e kësaj reforme janë një garanci e madhe. Në këtë kuadër janë marrë të gjitha masat administrative, trajnimet e stafit si dhe infrastruktura e nevojshme për implementimin me sukses të reformës. Të gjithë personat që nuk përfitojnë pension nga skema e detyrueshme, janë rezidentë në Shqipëri për të paktën 5 vitet e fundit të paraqiten pranë agjencive të sigurimeve shoqërore, të dorëzojnë kërkesën dhe dokumentet e kërkuara dhe do të marrin pensionin social.